Χωρίς Μπογιά να Μπει Καμία

...κι ο θερμαστής στο στόκολο μ’ έξι φωτιές μαλώνει...

Όταν πηγαίναμε για Παλιοσίδερα

Από Περού πάω Γιοκοχάμα..
όπου θ'αρχίσει και το δράμα
στο μπάρκο που 
             [σας γράφω σήμερα.

Το πλοίο πάει 
                 [για παλιοσίδερα
πριν λίγο πήραμε ρεπόρτο
να πλεύσουμε σε πόρτο
κάπου κοντά στην Ελευσίνα,
πούναι στα μέρη εκείνα,
το μαγαζί του σκραπαδόρου,
                              [του παλιατζή,
σιμά στη ναυπηγοεπισκευαστική
(των καραβιών ο Δράκουλας)*              *Κομματιάζει τα πλοία


Λέσχες πολλές.....
           [βασίλεια τράπουλας*                    *λέσχες
είχε πριν μπατιρίσει
ο γέρος του κι αφήσει
χρέη πολλά
      [στον Καραμήτση
τον θερμαστή
             [πού 'ταν Κασιώτης,
 που έλεγε θυμάμαι: 
     ["ματαιοτήτων ματαιότης"
κάθε ένα δεύτερο λεπτό,
σαν άκουσε
      [πως το πλοίο αυτό
γραμμή το πάγαιναν
                             [για διάλυση...

Στη μνήμη του θα κάνω μιά
  [λαμαρινο-ανθρωπο ανάλυση:

Έκλαιγε τούτος σα μωρό
σαν έμαθε το νέο αυτό....

Πέρασε μέσα στο πλοίο
     [κάπου η μισή η ζωή του,
και είχε δώσει την ψυχή του
στο σαραβαλιασμένο 
           [γέρικο πια καράβι,
και τώρα......
       [ετούτο δω το βράδυ,
τον τύλιξε μαύρο σκοτάδι.

Δεν ήθελε.....
      [ούτε να σκεφτεί
πως θ 'αποχωριστεί
την μόνη του την οικογένεια,
το πλοίο τούτο...  
                    [και μ' ευγένεια
ικέτευε τον καπτα Γιάννη...
μα τι μπορούσε ....
             [αυτός να κάνει?


Τους βρήκε ο πόλεμος,
        [ο μεγάλος νάναι μαζί,         *Β΄Παγκόσμιος
το πλοίο και τον θερμαστή.

Είχαν γλυτώσει απ' τις τορπίλες
των Γερμανών,
                       [και στις Αντίλλες
τσακίστηκαν μαζί,
                 [σε κάποιο βράχο,
και μπάζανε νερά από κάτω...

Όλα αυτά πάντα μαζί,
          [πάντα μαζί κι οι ....δύο,
ο θερμαστής κι αυτό το πλοίο !

Έφτιαχνε μέχρι και μπουλμέδες.*                  *Ξύλινη επένδυση στα αμπάρια

Τον ξέρανε καλά...

  [οι από τη μύγα ξύγκι οι λεμέδες,

και την προθυμία τη δική του,
συνέχεια οι κερατάδες
                        [εκμεταλλευόνταν.

    Ο γέρος πλέον δεν μιλιόνταν
      που τούπαιρναν την οικογένεια.

      Σαν τα άσπρα του
                             [μαλλιά και γένια
      και το σκαρί σιμά του
                        [καταγερασμένο,
      σαπάκι, κατασκουριασμένο
      καράβι ταλαιπωρημένο,
      στη τύχη του ολοσχερώς
                      [πια αφημένο
      με επείγον τηλεγράφημα
                            [από την εταιρία,
      μπογιά στο εξής μη μπει καμία !
   
      Σκουπίζοντας τα δάκρυά του,
      βαριά ο φουκαράς
             [κίνησε για τη βάρδιά του,
      δώδεκα-τέσσερις το βράδυ...

      Μούλεγε ο τρίτος*,                                 *μηχανικός βάρδιας          
        [πως στο στόκολο φωνάζει              
      με σύμμαχο να τον σκεπάζει
      τον θόρυβο της μηχανής, 
      βρισιές, κατάρες 
           [να μην ακούει κανείς                     
      βρίζει δε.. τον καπτα Μιχάλη,
      (εφοπλιστή πρώην μπακάλη)
      που θέ' να λένε καπετάνιο
      καλά και ντε..... 
                     [που μ' ένα δάνειο
      κι ενέχυρο το μαγαζί του
      πήρε το πλοίο.... 
                       [κι η αρχή του
      έγινε με το σαραβαλάκι,
      και με λαμογιές...
                               [βέβαια λιγάκι
      χωρίς να τρώει ούτε σουβλάκι
      έστησε δαύτη  την εταιρία,
      έχοντας τώρα δέκα πλοία...

Ήταν και του θερμαστή λεφτά..
έμμεσα ζουλιγμένα
                         [και μουλωχτά.

Απο το ΝΑΤ που ο γέρος
           [πλήρωνε εισφορές,
έκανε ο Μάικ* τραβηχτικές,                      *ο Μιχάλης ο μπακάλης τώρα έγινε Μάικ
τα δανεικά κι αγύριστα
                      [θαλασσοδάνεια,
και έτσι βγήκε απ' την αφάνεια
ο "Μάικ", ο μέγας και πολύς,
που τόπαιζε πια, 
                     [πολλά βαρύς, 
Σουήτσερλαντ* 
            [ και Σεντ Μορρίτς !                         *switzerland      *Saint-Moritz

    Τον βγάλαμε κάπου στην Μαλαισία..
      ο γέρος ήτανε μισοπεθαμένος
                                              [σε αφασία..

      Ν' αντέξει δεν μπόρεσε  αυτός,
      πως θάν' στο κόσμο μοναχός,
      χωρίς το “Πίμπροχ” το καράβι,
      μα ποιός να τόνε καταλάβει,
      αυτόν, μα και τον κάθε ναυτικό,
      που ένα κράμα "σίδερο - μπετό",    
      γίνονται αυτός
                       [κι οι άψυχες οι λαμαρίνες
      πούναι αγκαλιά και κολλητοί... 
         [σ' όλες της θάλασσας τις οδύνες...
_________________________________________

Από το βιβλίο "Σπασμένος κάβος". βιωματικό έμμετρο έργο 

του Οδυσσέα Ηβιλάγια  No 107 /  e-mail: pmataragas@yahoo.com / 

Επιμέλεια - προσαρμογή κειμένων Cathy Rapakoulia Mataraga


*Στόκολο είναι το διαμέρισμα του πλοίου όπου βρίσκονται οι ατμολέβητες, το λεβητοσάσιο. Η λέξη είναι της ναυτικής ορολογίας και, όπως και τόσες άλλες, είναι δάνειο από τα αγγλικά ((stokehold), αν και έχει υποστεί το απαραίτητο σουλούπωμα για να μπορεί να ειπωθεί στα ελληνικά χωρίς στραμπούληγμα της γλώσσας. Ίσως κακώς δεν την έχουν τα νεότερα λεξικά, διότι πρόκειται για λέξη που, χάρη στην τέχνη, ακούγεται πολύ. Δεν εννοώ τα πολλά διηγήματα και μυθιστορήματα (π.χ. του Καραγάτση) όπου έχει συμπεριληφθεί, αλλά τα ποιήματα του Καββαδία που έχουν μάλιστα μελοποιηθεί.
Γνωστότερο είναι η Εσμεράλδα: «Ο παπαγάλος σου ΄στειλε στερνή φορά το γεια σου / κι απάντησε απ’ το στόκολο σπασμένα ο θερμαστής», διότι στο στόκολο δούλευαν και υπέφεραν οι θερμαστές. Θερμαστής ήταν και ο William George Allum του άλλου ποιήματος, για τον οποίο «όσοι είχανε στο στόκολο με δαύτον εργαστεί» λέγανε παράξενες ιστορίες.
Και βέβαια, θα ακούγεται πάντα ο αθάνατος Θερμαστής, το έξοχο ρεμπέτικο του Μπάτη: «Μηχανικός στη μηχανή και ναύτης στο τιμόνι / κι ο θερμαστής στο στόκολο μ’ έξι φωτιές μαλώνει».

   σπασμένος κάβος